sebab2 campur tangan.
pergaduhan kongsi2 gelap cina di larut.
1.pekerja2 lombong cina yg datang ke perak kebanyakannya terlibat dalam kegiatan kongsi gelap. mereka menjadi anggota kepada dua buah kumpulan kongsi gelap yg bermusuhan dan dikenali sebagai ghee hin dan hai san.
2.puak ghee hin dianggotai oleh orang kantonis dan lombong2 mereka terdapat di klian bahru, kawasan kemunting. puak hai san pula terdiri daripada orang hakka dan mereka tinggal di klian pauh.
3.walaupun kedua buah kumpulan ini tinggal di di dalam dua kawasan penempatan yg berbeza, pembahagian sempadan kawasan masing2 tidak mutlak. ada antaranya orang ghee sin yg tinggal di kawasan hai san dan begitu sebaliknya.
4.disebabkan ketiadaan kawasan secara mutlak, kedua dua buah kumpulan sentiasa bersaing untuk mendapatkan kawasan bijih timah yg terbaik.
5.keadaan ini menimbulkan perselisihan faham dan membawa kepada permusuhan yg mengakibatkan meletusnya perang larut pada tahun 1861, perang ini berlarutan sehingga tahun 1874.
6.dalam perang larut pertama, puak ghee hin telah ditewaskan, mereka dihalau dari larut dan lari ke pulau pinang. ketua puak ghee hin di pulau pinang mengadu kepada kerajaan british di negeri2 selat dan meminta ganti rugi bagi pihak orang ghee hin yg terlibat dalam pertikain tersebut.
7.gabenor negeri2 selat,orfeur cavenagh meminta sultan perak supaya bertanggungjawab ke atas pertikaian tersebut. beliau memuinta baginda membayar ganti rugi berjumlah $17500 kepada puak ghee hin.
8.apabila baginda tidak dapat membayar ganti rugi tersebut, ngah ibrahim bersetuju untuk membayar ganti rugi tersebut kepada orang ghee hin. selepas penyelesaian dicapai, orang ghee hin dibenarkan kembali ke klian baharu dan keamanan dapat dipulihkan semula.
9.bagi membalas jasa ngah ibrahim, sultan perak menganugerahkan gelaran "orang kaya menteri larut". beliau dijadikan pemerintah seluruh daerah larut.
10.walaupun perang larut pertama berakhir, puak hai san masih tidak berpuas hati. mereka mendapati bahawa puak ghee hin yg kalah memperoleh semula lombong masing2 dan dibayar ganti rugi yg banyak, sedangkan mereka tidak dapat apa2.mereka menuggu masa untuk membalas dendam.
11.keadaan ini membawa kepada tercetusnya perang larut kedua. sekali lagi dalam peperangan ini, puak ghee hin dikalahkan dan saki baki puak ghee hin yg tewas lari ke pulau pinang. mereka menuntut gabenor negeri2 selat membayar ganti rugi, tetapi kerajaan british di pulau pinang enggan campur tangan dalam pertikaian itu.
12.perang larut yg berlarutan ini mengganggu perusahaan melombong bijih timah. perbalahan antara kedua dua kongsi gelap ini membimbangkan kerajaan british kerana pergaduhan itu semakin hari semakin merebak hampir ke sempadan british, iaitu pulau pinang dan seberang perai.
masalah perebutan takhta kerajaan
1.keadaan huru hara di perak juga berlaku akibat perebutan takhta daripada kalangan kerabat diraja yg menjadikan keadaan politik dalam negeri semakin kusut.
2.sistem pewarisan takhta di perak amat brbeza dengan negeri melayu yg lain. mengikut sistem ini, tiga buah keluarga diraja berkongsi hak untuk menaiki takhta kerajaan. setiap keluarga akan mencalonkan seorang putera yang bakal menaiki takhta melalui satu sistem pusingan.
3.seseorang putera wajib melalui tiga jawatan sebelum berhak menjadi sultan, iaitu raja di hilir, raja bendahara, dan raja muda. raja di hilir ialah putera raja yang memerintah, sementara raja bendahara, putera raja yg sebelumnya dan raja muda ialah putera raja yg terdahulu.
4.apabila sultan mangkat, setiap calon akn berganjak selangkah. raja muda menjadi sultan, raja bendahara menjadi raja muda, dan raja di hilir menjadi raja bendahara. putera raja yg baru menjadi raja di hilir.
5.kenaikan seseorang putera itu dari satu peringkat ke peringkat jawatan yg lain sebelum menjadi sultan, bukanlah secara automatik kerana para pembesar negeri berhak untuk menetepikan mana2 putera raja yg difikirkan tidak layak.
6.apabila sultan jaafar mangkat pada tahun 1865,raja muda ali dilantik menjadi sultan. raja abdullah, iaitu putera sultan jaafar yg sepatutnya menjadi raja bendahara dilantik sebagai raja muda kerana raja ismail dianggap tidak layak dinaikkan pangkat. raja yusuf yg sepatutnya menjadi raja muda diketepikan untuk kali kedua.
7.raja yusuf kemudiannya menulis surat kepada pihak british. beliau memberi amaran untuk menuntut takhta kerajaan selepas sultan ali mangkat.apabila sultan ali mangkat pada 1871, perebutan takhta pun berlaku.
8.pada masa itu, terdapat tiga orang yg menuntut takhta kerajaan, iaitu raja abdullah, raja ismail, dan raja yusuf. raja abdullah yg menetap di batak rabit diundang untuk menghadiri upacara pemakaman jenazah al-marhum sultan ali di sayong.
9.mengikut adat istiadat melayu perak, seseorang bakal sultan yg hendak ditabalkan mestilah hadir dan mengangkat sumpah sebagai sultan yg baru sebelum istiadat pengkebumian bekas sultan disempurnakan.
10.raja abdullah tidak hadir dalam upacara itu kerana takut kepada musuhnya.jika beliau pergi ke sayong, beliau mungkin dibunuh oleh para pengikut raja yusuf kerana beliau terpaksa melaui daerah yg didiami oleh raja yusuf iaitu senggang.
11.setelah menunggu raja abdullah lebih sebulan,para pembesar perak melantik raja ismail sebagai sultan yg baru pada bulan jun 1871, baginda menetap di belanja.
12.walaupun raja ismail dilantik menjadi sultan, tetapi baginda tidak berkuasa di seluruh negeri perak. kekuasaan baginda hanya terbatas di bahagian hulu perak. manakala, raja abdullah masih berkuasa di hilir perak selatan.
13.ini menyebabkan pemerintahan perak terbahagi kepada dua dengan dua orang sultan yg berkuasa di dua buah kawasan dgn disokong oleh para pembesar masing2.
14.perselisihan faham antara sultan, kerabat diraja dan para pembesar masih berterusan. raja abdullah yg tidak berpuas hati dgn perlantikan raja ismail menuntut jawatan itu. baginda menghubungi gabenor harry ord di singapura, tetapi pihak british enggan melayan tuntutan raja abdullah.
15.hubungan raja abdullah dan menteri larut, ngah ibrahim menjadi semakin buruk. raja abdullah sedar harapannya untuk mendapatkan takhta kerajaan hanya akn tercapai jika ngah ibrahim dapat disingkirkan.
16.pihak british semakin bimbang dengan perang larut yg kian merebak ke negeri2 selat. pemerintah british di pulau pinang, leftenan kolonel ARH anson memanggil ngah ibrahim, raja abdullah serta ketua2 puak ghee hin dan hai san untuk berunding di pulau pinang. walaupun persetujuan dicapai dalam rundingan itu, tetapi gagal dilaksanakan kerana puak ghee hin mungkir janji.
17.dalam bulan november1873, sir andrew clarke tiba di singapura untuk menggantikan sir harry old sebagai gabenar baharu negeri2 selat.semasa itu juga, terdapat perubahan dasar kerajaan british di london tentang dasar tidak campur tangan di negeri2 melayu.
18.perubahan dasar itu dihantar melaui satu arahan daripada pejabat tanah jajahan yg memberi kebenaran kepada clarke untuk terlibat secara langsung di negeri2 melayu yg masih belum berada di bawah penguasaan british.arahan ini digunakan sebagai alasan untuk clarke campur tangan di negeri2 melayu.
19.pada bulan disember 1873, raja abdullah meminta pihak british campur tangan untuk memulihkan keamanan di perak. beliau bersetuju untuk membenarkan negeri itu berada di bawah naungan british jika beliau diiktiraf sebagai sultan.
20.selepas menerima permintaan daripada raja abdullah, clarke menghantar WA pickering ke larut untuk menyelesaikan perbalahan antara kongsi gelap cina. pada 14 februari 1874, beliau menjemput para pembesar perak datang menemuinya di pulau pangkor.
21.raja abdullah,menteri larut dan pemimpin puak hai san dan ghee hin hadir dalam pertemuan itu. mereka yg tidak hadir ialah raja yusuf dan sultan ismail.
perjanjian pangkor, 1874
1. rundingan pangkor mula diadakan pada 17 januari 1874 di atas kapal inggeris pluto. setelah tiga hari berunding, stu perjanjian ditandatangani antara andrew clarke dengan semua pihak yg terlibat pada 20 januari 1874. perjanjian ini dikenali sebagai perjanjian pangkor.
2.bahagian pertama perjanjian ini berkaitan dengan perbalahan antara kongsi gelap cina larut. kedua dua pihak diminta mengekalkan keamanan, memansuhkan senjata dan kubu2, menerima keputusan daripada sebuah suruhanjaya kerajaan yg ditubuhkan khas untuk menyelesaikan soal perlombongan bijih. bahagian kedua ialah mengenai kesultan perak.
3.antara syrat2 penting perjanjian pangkor ialah:
a)british mengiktiraf raja abdullah sebagai sultan perak yg sah. sultan ismail dirunkan dari takhta kerajaan dan diberi satu gelaran lain iaitu sultan muda. beliau diberikan pencen sebanyak $1000 sebulan dan sebuah jajahan kecil untuk ditadbirkan.
b)sultan bersedia menerima seorang residen british sebagai penasihat. nasihat residen mesti diminta dan dipatuhi dalam semua perkara, kecuali berkaitan hal agama dan adat istiadat melayu.
c)pungutan semua hasil negeri dan perlantikan dibuat atas nama sultan tetapi melaui nasihat residen. gaji residen dibayar oleh sultan dan bukannya oleh kerajaan british.
d)semua pelantikan yg dibuat semasa pemerintahan sultan ismail dahulunya diiktiraf.
e)kuasa yg diberi kepada menteri larut, ngah ibrahim oleh al-marhum sultan disahkan, tetapi beliau tidak lagi diiktiraf sebagai pemerintah yg merdeka. beliau mesti menerima seorang penolong residen untuk membantunya dalam urusan pentadbiran larut.
f)sempadan2 pulau pinang dan pangkao yg diserahkan kepada british mengikut perjanjian low dipindahkan semula. tindakan yg sama juga akan diambil ke atas sempadan di sungai kerian.
4.perjanjian pangkor meninggalkan beberapa kesan penting iaitu:
a)menandakan bermulanya penguasaan british dalam hal ehwal politik dan ekonomi di perak serta di negeri melayu yg lain.
b)perjanjian ini berjaya menamatkan keadaan huru hara di larut yg berlarutan begitu lama dan membolehkan kegiatan perlombongan bijih timah diteruskan tanpa gangguan.
c)campur tangan british mengakibatkan sultan dan para pembesar melayu telah kehilangan kuasa secara beransur-ansur dalam urusan pemerintahan negeri kerana mereka terikat untuk bertindak di tas nasihat dan arahan daripada residen british.
d)pada mulanya, perkara ini tidak begitu disedari, tetapi lama-kelamaan telah menimbulkan perasan tidak puas hati sultan dan para pembesarnya, ini membawa kepada pemberontakan bersenjata untuk menentang british.
No comments :
Post a Comment